بەدواداچوون و ئامادەکردنی: هەڵوێست علی
بەشی دووەم:
چاولێککەری و لاسایی کردنەوەی خێڵی گۆران لەلایەن خەڵکی ناوچەکە و دەوروبەری وای کردووە ببێتە باشترین بەڵگە لەسەر ئەوەی کە واژەی گۆرانی لەم کردەوە دێرینەی خێڵی (گۆران)ەوە وەرگیرابێت، چونکە تا ئێستاش هەر لەناوچە نزیکەکانی ئەم خێڵەوە،ئەم واژەیە بەکاردەهێنرێت. بەڵام هێشتا لە سەرتاسەری کوردستانی باکوور دا لەبری واژەی گۆرانی، دەڵێن: "ستران"یان "لاوژە". ئەمە لە کاتێکدا تەنانەت پەیرەوانی ئەهلی حەق خۆشیان بەم کارەی خۆیان ناڵێن: گۆرانی،بەڵکو وەک وتمان پێی دەڵێن "سروود".
مێژووی سەرهەڵدانی سروود گەلی یارسان، کە تایبەتە بە ئایینی(ئەهلی حەق) لە کۆتای ساڵانی سەدەی چوارەمی هیجری(١١٠٠ز).لەکاتی دەسەڵات دارێتی (سەلجوقیەکان) دەست پێدەکات. لەو ساڵانەدا مەبارەک شای ناسراو بە شا(خۆشین) لە لورستان هەڵکەوت و ئایینی(حەقیقەت)ی لە بەشێك لە لورستان برەو پێدا.
پەیرەوانی موبارەک شا، روخساری ئەم رابەرە (موبارەک شا)بە روخساری خوا، بە (مضهراللە)ی دەزانن و دەڵێن لە داکێکی پاکیژە (عذراء-باکرە) هاتۆتە دونیاوە کە ناوی(مامەد جەلال)بووە.
موبارەک شا پیاوێکی ساڵح و ناسک بووە و لە ماوەیەکی کەمدا پەیرەوانێکی زۆری لە دەور کۆبۆتەوە. (شا خوشین) لە لورستانەوە چۆتە هەمەدان و دیدەنی (بابا تایەری شاعیر)ی ناسراوی کردووە. وە دواتر رێی کرماشانی گرتۆتە بەربەڵام مردن مەودای نەداوە و لە دەوروبەریهەرسین ی لای خۆرائاوای کرماشان، لە رووباری (گاماسی) دا خنکاوە.
وەک لە دووتوێی سروودەکانی یارساندا باس کراوە موبارەک شا کە هەرخۆی درەوشانەوەی پرشنگی روخساری پەروەردگار بووە. لە کۆبوونەوەیەکی بەربڵاوی پێرەوانی ئەهلی حەقدا، کە لەبارەگا مەزنەکەی خۆیدا کۆبوونەتەوە، یاران و مریدانی خۆی بەش بەش و دەستە دەستە کردووە و هەر دەستەیەکیش لەمانە (٩٠٠)کەس بوون و دواتر بە (٩٠٠،٩٠٠)ناسران، داوای لەمانە کردووە کۆڕێکی زیکری موزیکی ئەنجام بدەن، کە دەبێ هەر یەکە لە ئەندامانی ئەم دەستانە بە جۆرە ئامێرێکی جیاواز بەشداری ئەم کۆری موزیک و زیکریە بکات.
لەو زنجیرە باسانەدا کەلەم بارەیەوە ماونەتەوە ناوی ئامێر گەلێکی زۆر هێنراوە کە بەداخەوە لەو ئامێرانە تەنیا هەر(تەموورە)ماوەتەوە. هۆکەشی ئەوەیە کە رابەری ئەم(٩٠٠)دەستیە لەو مریدە پایە باڵایانە بووە کە (تەموورە)ی ژەندووە.
ئیتر لەو رۆژەوە تا ئێستا پەیرەوانی ئەهلی حەق ئامێری (تەموورە)یان وەک ئامێرێكی تایبەتی (موبارەک شا-شا خۆشین) ناو بردووە و خودی موبارەک شاش لەنێوان دەیان ئامێری تری بەشداربووی ئەو کۆرەدا، تەنیا هەر(تەموورە)ی بۆخۆی هەڵبژاردووە و هەر تەموورەشی ژەندووە.
بە گوێرەی ئەو بەڵگانەی لە دووتوێی کتێبەکانی ئەهلی حەق و گێرانەوەی دەماو دەمیشدا هاتووە،موبارەک شا فەرمانی بەسەر موزیکژەنانی ئامادەبووی ئەو کۆرە مەزنە کردووە(کە هەزاران کەس بوون)،تا لە بۆنەو جەژنێکی مەزهەبییدا(گوایە جەژنی قوربان بوبێت)، لە جێگەیەکی کەناری رووباری (گاماسیاو)دا، کۆببنەوە بۆ بەشداری لە کۆری زیکری موزیکییدا، ئامێرەکانی خۆیان، هاو دەنگ کۆک بکەن.. لەو رۆژە پیرۆزەدا، کە یەکێکە لە گەورەترین کۆرەکان، زیکرێکی موزیکی وا ساز دراوە، کە رەنگە رۆژێکی تری وا لە مێژوودا نەبووبێت.
هەندێک لە ئاوازانی موزیک ژەنانی ئەم کۆرە هێژایە، کە لەلایەن موزیکژەنە مەزنەکانی ئەو کۆرەوە سازدراوە، تا ئێستاش بە شێوەی سنگا و سنگ ماونەتەوە و لەلایەن پیران و مامۆستایانی ئەهلی حەقەوە، بۆ مریدان و قوتابیان دەژەندرێتەوە. ئیتر لەسەردەمی (موبارەک شا) بەدواوە پەیرەوانی ئەهلی حەق لە کۆری زیکری موزیکی خۆیاندا، هەمەجۆر ئامێری موزیکی وەک: تەموورە، بەربەت، قانوون، رووباب، نەی، دەف، دەهۆڵیان بەکار هێناوە.
ئاورێکی نزیک بۆ مێژووی گۆرانی و موزیکی (ئەهلی حەق) (بەشی یەکەم)
