خۆشحاڵم کە شەپۆلەکانی ئەم گفتوگەیە ئەمباتەوە وڵات و لە کەناری شاری کەرکوک دامئەنێت، کاک شکۆ عومەر گەنجێکی شانۆکار خاوەن ڕوانین و جیهان بینیەکی جوان، دەستێکم بۆ بەرزئەکاتەوە، هەر دوای سڵاو...
شوان کەریم / شانۆ لە نێو ئەو هەموو قەیران و شەڕ و ستەمەیا لە کەرکوک چۆن ڕۆژەکانی تێئەپەڕێت؟ پەیوەندی بینەر و نمایشەکانتان چۆنە لە ئێستایا؟
شكۆ عومەر / گەر شەر و كوشت و كوشتار هات، زۆربەی كایەكانی كۆمەڵگا ئەكەونە مەترسییەوە، سست ئەبن، لاواز ئەبن، رەنگە هەر نەمێنن. چونكە لە وەها دۆخێكدا قسە لەسەر مانەوەیە بە ساغی و بەبێ ئەوەی قوربانییەك بدەیت، چونكە پێموایە سارتەرە كە وتویەتی لە دوای شەڕ گرنگ ئەوەیە بە ساغی بمێنینەوە و قۆناغەكانی داهاتوو وەك خۆمان ببینین، نەك بە قوربانیدانەوە. بۆیە دۆخی ئێستای كەركوكیش پێموایە ئەتمۆسفێرێكی وەها باڵی بەسەردا كێشاوە كە هەمم و خەمی ئینسانەكان ئەوەیە بەساغی و بەبێ قوربانی دان لەو شەرە دەربچن كە تاقمی داعش لە مانگی حوزەیرانی 2014ەوە خوڵقاندویەتی. كایەی شانۆش بەدەر نییە لە كایەكی دیكە و لەم دۆخەی ئێستادا سست بووە و ئەشبێت وابێت، چونكە دواجار شانۆكارەكانی ئێرە تاكی ئەم كۆمەڵگا بچوكەن كە ناوی كەركوكە و كەركوكیش ئێستا لە دۆخی شەڕدایە، بۆیە رەنگە مانایەكی وەها بۆ شانۆ و پرۆسە كلتورییەكان نەمێنێتەوە، رەنگە لە ئێستادا شانۆكاری كەركوكی لەبری خەیاڵ و روئیای شانۆیی، ئەم بیرانەی لە خەیاڵیدا بێت، "ئەركی ئەو وەك شانۆكارێك لەم دۆخی شەڕەدا چیە؟ ئەگەر دوژمن هاتە نێو شارەكەوە هەڵوێستی ئەو چی دەبێت؟ شار بەجێدەهێلێت و هەڵدێت تا قۆناغەكانی داهاتوو ببینێ یان دەمێنێتەوە و بەرگری دەكات و دواجار دەكوژرێت؟! بە نەتیجە ئەگەینە ئەو بڕوایەی كە كە شانۆی كوردی بەگشتی و كەركوك بە تایبەت تاریكترین رۆژكارەكانی دەگوزەرێنێت و كەمترین جوڵەی تێدا بەدی دەكرێت، كە بە داخەوە نابێت، بەو مانایەی كە ناكرێ هەر بەیەكجاری ئەو كایە گرنگەی مەعریفە و كلتور بوەستێت و لەنگەر بگرێت.
برێكی وەڵامی بەشی دووەمی پرسیارەكەش هەر لەو وەڵامەی سەرەوەدا بەدیدەكرێت، چونكە ئێمەش یەكێكین لەو گروپ و جەمعەی كە نێویان نراوە شانۆكارانی كەركوك و لە ژێر كاریگەری دۆخەش بەدەرنین، لەبەر ئەوە نمایش و كارە شانۆییەكانی ئێمەش لە ئێستادا راوەستاون، هەڵبەت ئەم ئەنجامە تەنها پەیوەندی بە دۆخی شەڕەكەوە نییە، بەڵكو قەیرانە دارایی و ئابورییەكەش كە وڵاتەكەی گرتوەتەوە، كاریگەری نێگەتیڤی لەسەر ئەو ئەنجامە. لەگەڵ هەموو ئەو هۆكارانەشدا هەندێ هۆكاری تایبەتی خۆمان هەیە كە وایكردووە كەمتەرخەم بین لەبەرهەمهێنان و دروست كردنی نمایشەكان و كۆكردنەوەی بینەران لە دەرویان، بۆیە ببورە كاك شوان لەبەرئەوە ناكرێت وەڵامی ئەوە بەشەی پرسیارەكەت بدەمە كە وتوتە" پەیوەندی بینەر و نمایشەكانتان چۆنە لە ئێستایا؟"
شوان کەریم / بێگومان ئەوە ڕاستە کە باری نا ئاسایی لە ڕوی چەندایەتەتی بەرهەمەوە کاریگەری گەورەی هەیە، بەڵام لە ڕوی ئاستی هونەریەوە هەست ناکەم ئەو شانۆییەی لە کەرکوک ئەکرێت جیاوازی هەبێت لەگەڵ شارەکانی تری کوردستان..لەگەڵ ئەوەی باری ئاسایی ئەوان جێگیرترە..ئەمەیان بۆ ؟
شکۆ عومەر / بیگومان دۆخی شەرەكەی ئیستا كاریگەری خۆی هەم له رووی چەندایەتی و هەم له رووی چۆنایەتیشەوه هەبووه. به نمونەی ئەوەی رەنگه له ئیستادا هونەرمەند هەبێ بیەوێ وەك هەستیكی مرۆڤدۆستی نمایشیك بەرهەمبهینێ كه گوزارشت له سەركەوتنەكانی پیشمەرگه و درەندەیی داعش بكات كاتیش دەرفەتی گونجاوی پێنەدات و بەرهەمه له موخەیلەیدا پینەگات و سەرەنجامیش به نزمی و خراپی ئاست و كوالیتی بەرهەمەكه كۆتایی بیت، بەمپییەش دواجار پرۆسه شانۆییەكه زەرەرمەند دەبیت، ئەمه بۆ ئەم قۆناغەی ئیستا واتا ئەم چەند مانگەی كه داعش سەری هەلداوه.
بەلام بۆ قۆناغی پیشووش گومانی تیدانییه كه رەوتی شانۆی كەركوك زۆرجار ئەگەر باشتر نەبوبێ خراپتر نەبووه له شارەكانی دیكەی كوردستان به بەلگەی ئەوەی كه لەو كاتانەی كه تیپی شانۆی ئەزموونگەری و گروپی كلتوری له نیوەندەكەدا حزوریان هەبوو نمایشی زۆر و به پێز هەبوو و ئەكتیڤیی زیاتر به نیوەندەكەوه دەبینرا، نەك هەر ئەوه بەلكو پیوانه به شارەكانی كوردستان زۆرجار رەوتی شانۆی كەركوك ئەكادیمی و جدیتر بووه بەوەی كه لەو كاتانەی له كەركوك له سالیكدا شەش پیرفۆرمانسی ئەزمونگەری هەبووه رەنگه له شارەكانی دیكه دوو سال جاریك یەك نمایش نەبووبیت.
شوان کەریم / داهاتووی شانۆ لەو وڵاتەیا چۆن ئەبینیت؟ ئایا پەیمانگا و ئەکادیمیەکان توانای دروست کردنی جیلێکی ئەکادیمی چالاکیان هەیە؟
شکۆ عومەر / داهاتووی شانۆی ئێره پەیوەسته به دروست بوون و هاتنه پیشەوەی جیلیكی نوێ و جدی له شانۆكاران و بوونی پرۆژه و ریبۆرتواری روون و ئامانجدار بۆ پرۆسه شانۆییەكان، كه من وەك خۆم ناتوانم پیشبینی دوستبوون یان نەبوونی ئەو حالەت و دۆخه بكەم و رەنگه رۆژگار وەلامی ئەو پرسیاره بداتەوه.
له بارەی گرنگی و رۆلی پەیمانگا و ناوەنده ئەكادیمییەكان له دروستكردنی جیلی ئەكادیمی و چالاك، من بۆچوونیكی رەشبینانەم هەیه لەبەر چەند هۆكاریك كه گرنگترینیان گۆشەگیری و دوورەپەریزی پەیمانگا و ئەكادیمییەكانه لەگەل نیوەنده شانۆییەكه، كه كەمترین بەریەككەوتن و هەماهەنگی له نیوانیاندا دەبینریت، ئەمه جگه لەوەی ناوەنده ئەكادیمییەكان نەشیانتوانییوه لەو دورەپەریزییەی خۆیانەوه رەوتیكی دیكه و جیاواز له رەوته باوەكەی شانۆی شارەكان دروست بكەن وەك چۆن له بەغدا و شانۆی عیراقیدا ئەو حالەته دروست بووه.
جیا لەمانەش بەداخەوه له ئیستادا پەیمانگا و نیوەنده ئەكادیمییەكان نەیانتوانیووه ببینه شوینیك بۆ كۆبوونەوەی كەسه دیار و ئەكتیڤەكانی رەوته شانۆییەكه له خۆی كۆ بكاتەوه، ئەمەش به هۆی قۆرخكاری و دەستبەسەرداگرتنی ئەو شوینانه لەلایەن چەند كەسانیكی دیاریكراوەوه، هەلبەت ئەمەش دەگەرێتەوه بۆ بوونی ترسی ئەو كەسانه له دەرەوەی خۆیان و گومانیان له مەعریفەی تۆزلینیشتووی خۆیان، بۆیه به داخەوه له ئیستادا هیچ ئومێدێك نابینم بۆ پیگەیشتنی كەسانی جدی له پەیمانگا و نیوەنده ئەكادیمییەكانەوه.
شوان کەریم / ڕاستیت ئەوێت من زۆر ئەو شانۆکارانەم خۆش ئەوێت کە بۆ داهاتویەکی باشتر شەڕێکی جوان ئەکەن گومانم لەوەش نیە تۆ یەکێک بیت لەوان، بەڵام ڕەشبینیت لە ئێستایا ئایا کاریگەری ئەو قەیران و دۆخە خراپەی سیاسەتە یان شکۆ ماندوو بووە ؟
شکۆ عومەر / گومانی تیدانیه كه سیاسەت و دەسەلاتداری كوردی بەدریژایی دوو دەیەی تەمەنی خۆی گەورەترین گورزی له كایه كلتورییەكان و شانۆ بەتایبەتی وەشاندووه، موتەئەسیفانه سیاسەتمەداری كوردی تائیستا له ماهییەتی شانۆ تینەگەیشتووه تاكاری بۆ بكات! نازانێت كه ئەوه شانۆ و ژانره كلتورییەكانی دیكەن ناشرینییەكانی دنیای سیاسەت پاك دەكەنەوه! كاكه شوان ئەزانی ئەم بیباكییەی سیاسەتمەداری كوردی بەرامبەر كلتور هەندێ جار كەلٓكەلٓەی ئەوەم لا دروست ئەكات كه گومان له مەعریفەی هەموو سیاسەتمەدارەكان بكەم، ئاخر مەعقول نییه سیاسەتمەداری كوردی هیندەی حزب و حكومەتی بەعسیش به تەنگ كایه كلتورییەكانەوه نایات، بەعس له هەشتا و حەفتاكانی سەدەی رابردوو گرنگی تەواوی به هونەر دەدا بەوەی كەسانی ئەكتیڤی بوارەكەی دەنارده ولاتان و ئاشنای دەكردن به نویترین زانست و میتۆد و تیۆرەكانی شانۆ و دواتریش دەیگەراندنەوه بۆ وولات تا ئەو زانیارییانەی وەریانگرتوون ئاویتەی ئەزموونه خۆمالییەكانی بكەن و شتیكی نوێ بهێننه كایەوه به نمونەی شانۆی وینەیی عیراقی سەلاح قەسەب.
دیاره قسەی من لەسەر ئەو دەستگیرۆییه ساده و سەتحییانه نییه كه سالانه حكومەت و دەسەلات بۆ هەندێ چالاكی تەرخانی دەكات، هیندەی ئەوەی من مەبەستم دانانی بەرنامه و ریبۆرتواریٓكی مەنهەجی و تۆكمەیه، هێندەی ئەوەی مەبەستم بانگهیشتكردن و كۆكردنەوەی كەسانی جدی و خەمخۆر و خاوەن پرۆژەیه له دەوری خۆی وپالپشتی كردنی پرۆژەكانیانه، هیندەی ئەوەی مەبەستم كردنەوەی ناوەندیكی تەواو ئەكادییمییه و بانگهیشتكردن و كۆكردنەوەی كەسانی جدی و خاوەن پرۆژەیه تییدا، مەرج نیه ئەو كەسانه تەنها كورد بن ئەسلەن گرنگ و پیویستیشه كەسانی بیانی و كلتور جیاواز بن. بیرمان نەچیت ئەركی حكومەت و دەسەلاتداری كوردییه كه پنتیك بۆ شانۆی كوردی دیاریبكات لەسەر نەخشەی شانۆی جیهانی. دواجار و له كۆتاییدا ئەوەی كه زەرمەندی یەكەم و كۆتاییه تەنها پرۆسه شانۆییەكەیه. كاكه شوان ناكرێ هونەرمەند ماندوو بیٓت و وەرس بێت و بوەستێت، چونكه ماندووبوون و وەستان راگەیاندنی مردنی هونەرمەنده، من باوەرم به پشوو و ئیش وەرگرتن هەیه بەلام قەد مومكین نیه شانۆكار له نیوەی ریگاكەدا بلئ من ماندوو بووم و ئیدی وەرس بووم و ئەوەستم، شانۆكاری خاوەن پرۆژه و خەون هیچكات ناوەستیت و ماندوو نابێ.
شوان کەریم / دڵم زۆر خۆشە بەو ورە بەرزەت، لە دڵەوە سوپاس ماندووم کردیت، پێش کۆتایی ئەگەر بەڕێزت حەز بکەیت ئیزافە بکەیت بۆ قسەکانت؟ لە کۆتایدا شانۆکاری داهاتووم بۆ دەستنیشان ئەکەیت؟
شکۆعومەر / كاك شوان گیان سوپاس بۆ تۆ، هیوادارم بۆچوونه سادەكانی من شوینیٓكی بچووكی له پرۆژەكەی ئیوەدا گرتبێ و بۆ هەر كەموكورییەكیش ئیعتیزار ئەكەم. شانۆكاری داهاتووش ئەگەر بەردەست بێت مەهدی حەسەن له هەولیٓر، دیاریدەکەم.
